Is Nederland voorbereid op een incident met een kernreactor?

Op 29 april 2018 was Schiphol even het centrum van Nederland. Een stroomdip zorgde er voor dat de gehele luchthaven even in het middelpunt van de belangstelling stond. Een knullige storing, want waar in Nederland zo ongeveer ieder ziekenhuis toegerust is met voldoende accu’s en netwachters om zelfs de kleinste stroomdip op te vangen, viel onze nationale luchthaven stil. Het laat weer eens zien hoe kwetsbaar essentiële infrastructuur is.

Kwetsbare infrastructuur

Nederland kent meer kwetsbare infrastructuur, waaronder een kerncentrale in Zeeland en een reactor in Petten voor voornamelijk medische doeleinden. Beide zijn wel eens in het nieuws geweest als het ging om de veiligheid. Maar de daadwerkelijke probleemgevallen liggen ten zuiden van ons land, in België. Met name de kerncentrales Doel en Tihange bij Huy liggen met enige regelmaat stil vanwege technische problemen. Is daarmee gezegd dat deze centrales onveilig zijn? Eigenlijk niet, daar waar techniek faalt, lijken tot op heden procedures de veiligheid te garanderen. Gelukkig maar, want een nucleair ongeval zou enorme gevolgen hebben voor Nederland. Gevolgen die meer lijken op die van Fukushima dan die van Tsjernobyl. Dit heeft alles te maken met de aard van de reactor. De centrale in Tsjernobyl gebruikte een andere techniek dan de centrale in Fukushima. De techniek van deze laatste lijkt sterk op die van die van de Belgische centrales. Dit zijn zogenaamde drukwaterreactoren.

Totale uitval

Wat zou er gebeuren bij een totale uitval van het systeem van deze reactoren? Vergelijkbaar met wat plaatsvond in Fukushima. In Fukushima adviseerde de VS een gebied met een straal van 80 kilometer te ontruimen. Geredeneerd vanuit Tihange zou dat leiden tot het ontruimen van steden als Luik, Maastricht, Aken en Heerlen. In Nederland zou feitelijk vanaf Maasbracht alles richting het zuidelijke Limburg volledig ontruimd moeten worden. Trekken we diezelfde cirkel van 80 kilometer rondom Doel, dan zou België vanaf de kust tot ongeveer halverwege het land moeten worden ontruimd. Zeeland, zuidwest Brabant en delen van Zuid-Holland zouden er ook aan moeten geloven. Steden als Rotterdam, Breda, Middelburg, Vlissingen, Tilburg, Brussel en Leuven zouden moeten worden ontruimd. Beide scenario’s zijn pure nachtmerries voor de Nederlandse en Belgische overheden.

Secundaire gevolgen

Zelfs al zou, net als destijds in Fukushima, slechts 20 km worden ontruimd, dan zouden nog steeds Bergen op Zoom en Antwerpen ontruimd moeten worden als het de centrale in Doel betrof. In Tihange zou de schade vele malen minder zijn, omdat steden als Hasselt en Luik net buiten het te ontruimen gebied zouden vallen. Wat zouden echter de secundaire gevolgen zijn? Wie wil wonen direct naast een nucleair besmet gebied? Ik voorspel een grote uittocht van mensen die op 30, 40 of wellicht 80 kilometer van de centrale in kwestie wonen.

Oefenen met worst-case scenario

De vraag is of we ons realiseren hoe enorm de impact kan zijn.  Hoe verplaatsen ziekenhuizen, verpleeghuizen en universiteiten hun mensen over grote afstanden? En hoeveel mensen zijn dat eigenlijk? Bereidt onze overheid zich zowel landelijk als regionaal wel eens voor op dit soort scenario’s? Voorlopig blijft het slechts bij het verstrekken van jodiumpillen die, mocht het noodlot toeslaan, onvindbaar zijn in huis. Maar rond voorbereidingen op massale evacuaties van mensen en dieren uit het getroffen gebied, is het stil. Waarom? Het risico is reëel en zolang de pruttelende en puffende centrales die met regelmaat worden stilgelegd nog bestaan, mogen we toch verwachten dat er ook wordt geoefend op worst-case scenario’s?