Whitepaper Coronavirus

Laatste update: 30 mei 2020

Inleiding

Na de initiële uitbraak van het zogenaamde Coronavirus in China heeft dit virus verschillende delen van de wereld weten te bereiken. Zeker is dat zowel Europa als Azië behoorlijk getroffen worden door dit virus. Nu de uitbraak in Azië lijkt te verminderen is Europa het epicentrum van deze pandemie.

Wat is het Coronavirus

Het Coronavirus is een familie van virussen die over het algemeen redelijk bekend zijn. Een eenvoudige verkoudheid tot de MERS- en SARS-virussen behoren tot deze familie. Coronavirussen zijn zogenaamde zoönose virussen die overgedragen worden van dieren op de mens. Zo is na uitvoerig onderzoek gebleken dat katten het zogenaamde SARS-virus overbrachten en bij MERS kwam het virus van dromedarissen. Het huidige virus heeft inmiddels de naam SARS-CoV-2. Maar de naam Covid-19 is degene die het meest gebruikt wordt.

Symptomen

Mensen die last hebben van dit nieuwe Coronavirus hebben symptomen als koorts en luchtwegklachten (hoesten, neusverkouden, keelpijn of longontsteking). Het nieuwe virus uit Wuhan wijkt af van de tot op heden bekende Coronavirussen bij mensen.

Verspreiding

Het nieuwe Coronavirus is overdraagbaar van mens op mens. Op basis van de rapportage van het European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) was de stand van zaken op 30 mei 10:00 Central European Time:

  • 5.899.566 bevestigde besmettingen;
  • 364.891  bevestigde doden.

Preventie

Het in acht nemen van de normale hygiënemaatregelen, met name handhygiëne, lijkt momenteel de belangrijkste preventiemaatregel. Echter, bij verdachte of bevestigde patiënten geeft de overheid aan dat deze in strikte isolatie moet worden verpleegd. Meer informatie hierover is hier te vinden.

Is dit nieuwe Coronavirus besmettelijker of dodelijker dan bijvoorbeeld de griep?

Ieder jaar bij een griepgolf overlijden er ook mensen. Afhankelijk van de aard van de griep is deze besmettelijker dan anders. Om enig idee te geven, ten tijde van de griepgolf van 2017/ 2018 schat het RIVM  dat in Nederland rond de 9500 doden zijn gevallen (mede) als gevolg van deze griep. Bij deze zogenaamde oversterfte geeft het RIVM aan dat griep niet geregistreerd wordt als (mede) oorzaak van overlijden. De betreffende oversterfte vindt vooral plaats bij mensen van 75 jaar of ouder. In de winter van 2017-2018 waren er  16.000 ziekenhuisopnamen vanwege de griep en duurde de epidemie 18 weken. Ter vergelijking vielen in de winter van 2018-2019 2.900 doden, waren er 11.000 ziekenhuisopnamen en duurde de epidemie 14 weken.  Met corona zitten we in week 5 op 7.427 ziekenhuisopnamen en 2.101 geregistreerde overleden patiënten.

Het is met name het onbekende ziekteverloop van het nieuwe Coronavirus dat overheden en medische wereld alert doet zijn. Zeker ook de snelheid van verspreiding. En de incubatietijd (tijd tussen besmetting en eerste ziekteverschijnselen) van tussen de twee dagen tot twee weken versterken de zorgen over dit nieuwe Coronavirus. Daarnaast ziet men een lange opname duur op de IC met een heftig ziektebeeld. De vergelijking met de griep qua epidemie gaat deels op als het om aantallen gaat. De onbekendheid met dit virus en het heftig ziektebeeld indien opname op IC noodzakelijk is duidelijk anders. Ook de behoefte aan IC opnamen is groter.

Kijkende naar dit virus in relatie tot andere virussen zien we onderstaand beeld:

  Overleden (percentage)
Coronavirus 0,5% – 5%  (tot op heden)
SARS 10%
MERS 30%
Jaarlijkse griep 2017/2018 1%
Jaarlijkse griep 2018/2019 0,7%

Het virus verspreidt zich door hoesten en niezen van met dit virus besmette patiënten. Via kleine druppeltjes komt het virus via de lucht of van handen bij andere personen terecht.

Recente ontwikkelingen

Besmettingen in Nederland

Op 29 mei is melding gemaakt van in totaal 46.126 bevestigde besmettingen met COVID-19 in Nederland. Het aantal daadwerkelijk besmette personen ligt zeer waarschijnlijk hoger. Doordat bijvoorbeeld mensen die met milde klachten thuisblijven niet getest worden.

 Inmiddels zien we dat in delen van Europa overheden de maatregelen versoepelen. De roep om het geheel opheffen van de maatregelen klinkt ook steeds luider. Er is een mogelijke versnelling betreffende de versoepelingen als de situatie zich blijft ontwikkelen zoals nu.

Informatie over beschikbaarheid van een vaccin lopen uiteen van enkele maanden tot anderhalf jaar.

Daarnaast is er de zorg over beschermingsmiddelen. Er zijn signalen, met name in verpleeghuizen, dat hier een tekort aan is. Maar ook bij de discussie over het openen van scholen spelen zorgen over gezondheid van medewerkers en het beschikbaar zijn van beschermingsmiddelen een rol.

Maatregelen van de Rijksoverheid

Vanaf 15 maart heeft de Rijksoverheid in Nederland alle scholen en horeca gesloten. Alle musea en schouwburgen zijn gesloten. Mensen die thuis kunnen werken moeten dat doen. Ouderen en mensen die kwetsbaar zijn wordt afgeraden om met het openbaar vervoer te reizen. Deze maatregelen gelden tot en met 1 juni aanstaande. Mensen die symptomen hebben van verkoudheid dienen thuis te blijven.  Als een gevolg van deze maatregelen zijn alle sportwedstrijden en evenementen afgelast tot 1 september. Burgemeesters hebben vanaf 23 maart vergaande bevoegdheden gekregen om samenscholingen van drie of meer mensen aan te pakken. Basisonderwijs en kinderopvang zijn vanaf 11 mei weer open gegaan. Bezoek aan verpleeghuizen is zeer beperkt toegestaan.  Kinderopvang voor mensen die in essentiële infrastructuur, zoals zorg en energievoorziening werken zal door de overheid geregeld worden

GGD’n voeren meer bron en contact onderzoek uit. En vanaf 1 juni zal voldoende testcapaciteit zijn om iedereen met klachten te testen. Ook is er dan voldoende capaciteit voor bron en contactonderzoek.  

Versoepeling maatregelen

Op 6 mei heeft het kabinet besloten om onderstaande maatregelen op bepaalde data te versoepelen. Mocht de ontwikkeling van het virus daar aanleiding voor geven kan de overheid deze maatregelen alsnog handhaven:

11 mei
    • Vrijgave van contactberoepen (kappers, masseurs, fysiotherapeuten, rijinstructeurs en dergelijke) met extra beschermende maatregelen (bijvoorbeeld mondkapjes)
    • Basisscholen weer open (wel met maatregelen tot afstand houden)
    • Buitensporten, niet zijnde contactsporten, worden weer toegestaan. Hierbij is te denken aan golf en tennis.
    • Bibliotheken gaan weer open.
    • Proeven met bezoek bij 25 verpleeghuizen
1 juni
    • Terrassen, strandtenten, restaurants bioscopen, musea en theaters mogen weer open mits zij rekening houden met de 1,5 meter tussen bezoekers.
    • Normale dienstregeling openbaar vervoer wel met verlichting tot het dragen van mondkapjes. 
    • Middelbare scholen beginnen op 2 juni weer
8 juni
    • Basisscholen en kinderopvang in haar geheel weer open.
15 juli
    • Middelbaar beroepsonderwijs kan praktijkdiploma’s afnemen
1 juli
    • Opening van vakantieparken en campings met een maximaal aantal gasten
    • Maximale aantallen voor bijeenkomsten gaat van 30 mensen naar 100 mensen
    • Mogelijke opening van sportscholen, sauna’s en casino’s
    • Mondkapjes in openbaar vervoer verplicht
1 september
    • Vrijgave van sauna’s, casino’s, coffeeshops sport- en seksclubs.

Grotere attractieparken en dierentuinen bepalen in overleg met de veiligheidsregio wanneer ze open gaan.

Evenementen met een vergunningsplicht blijven verboden tot er een vaccin beschikbaar is.

Economische effecten

Inmiddels zijn ook de economische effecten van de uitbraak zichtbaar. Doordat de handelsroute met China feitelijk stil ligt ontstaan er ook in Nederlandse bedrijven tekorten. De situatie in Italië heeft ook invloed. Italië is een belangrijke handelspartner voor Nederland. het openbare nagenoeg leven stil ligt zijn ook hier economische effecten voor Nederlandse bedrijven voelbaar.

Bedrijven in logistieke-, haven-, en luchtvaartsector alsmede bedrijven die halffabricaten uit China of Italië halen ervaren terugval in omzet. Ook de toeristensector en horeca  zullen de effecten blijven voelen. Maatregelen als het inreisverbod voor veel Europeanen in de VS geeft nog een extra negatief effect op de beursnoteringen van de luchtvaartsector. Door de vergaande maatregelen die nu in Europa getroffen worden hebben nagenoeg alle bedrijven last van deze pandemie

Supermarkten en detailhandel zien een terugkeer naar normaal consumentengedrag. Wel worden strenge maatregelen getroffen om mensen de anderhalve meter aftand te laten bewaren. Kapperszaken, nagelstylisten en andere bedrijfsvormen waarbij de anderhalve meter afstand niet gegarandeerd kan worden zijn tot 16 mei gesloten.

De focus ten aanzien van dit virus gaat dan ook van een medische problematiek meer richting problemen in de bedrijfs- en zorgcontinuïteit.

Sommige bedrijven hebben werktijdverkorting aangevraagd voor hun personeel. Hier vindt u meer informatie vanuit de Rijksoverheid.

Wat doet de overheid?

Dit nieuw COVID-19 is op 28 januari 2020 geplaatst in de zogenaamde Groep A melding plichtige ziekten. Hierbij moeten zowel verdachte als bevestigde gevallen van het nieuwe Coronavirus direct bij de GGD gemeld worden.
Mensen wordt aangeraden om bij verkoudheidsverschijnselen of koorts(38 graden) thuis te blijven. Mochten de klachten erger worden of de koorts boven de 38 graden komen, dan dient men telefonisch contact op te nemen met de huisarts of huisartsenpost.

Op 21 april zijn enkele maatregelen versoepeld. Zo worden basisscholen en kinderopvang vanaf 11 mei weer opengesteld. Sporten voor kinderen is ook toegestaan.

Groepsimmuniteit

Er is gesproken over groepsimmuniteit. Dit is het moment waarop een groep mensen zodanig immuun is voor een virus dat de overdracht tussen mensen nagenoeg stopt. In sommige debatten zowel politiek als op straat gaan mensen er van uit dat deze groepsimmuniteit een  doel op zich is. Het RIVM heeft hierover aangeven dat dit niet het geval is. Het beleid van de rijksoverheid is er op gericht om de piek van de pandemie door te schuiven en af te vlakken. Op deze manier wordt een overbelasting van de ziekenhuiszorg in Nederland voorkomen. Belangrijk punt hierbij is dat momenteel de bloedbank Sanquin onderzoek doet naar de besmetting van gedoneerd bloed. De eerste resultaten van dit onderzoek laten zien dat slechts 3% van de donoren antistoffen in het bloed had. Ondanks dat dit onderzoek nog door gaat zijn de eerste resultaten zodanig dat groepsimmuniteit als beleidskeuze niet in de lijn der verwachtingen ligt.

Wat is het scenario om terug te keren naar de normale samenleving?

De eerste stappen naar de terugkeer naar de normale samenleving zijn inmiddels gezet. Pas als een vaccin beschikbaar is zal de overheid een volledige terugkeer naar de normale samenleving toestaan. Tot die tijd zullen stappen of kleinere stapjes worden gezet om meer bewegingsruimte aan de bevolking te geven.  Dit is althans de koers van het huidige kabinet. Als een vaccin lang op zich laat wachten zal een ander kabinet aantreden na de verkiezingen van 2021. Welke lijnen een nieuw kabinet uitzet is natuurlijk onbekend.

Wat kan ik als bedrijf, instelling of evenementenorganisatie verwachten?

Bedrijven

Natuurlijk is het van bedrijf tot bedrijf afhankelijk hoe men kan omgaan met het thuiswerken van medewerkers. Daar waar deze mogelijkheid er is, roept de overheid daartoe op. Daar waar negatieve economische gevolgen aan de orde zijn voor het bedrijf kan een beroep worden gedaan op werktijdverkorting. Andere mogelijke maatregelen die de overheid overweegt is garantstelling voor leningen of uitstel van belastingbetaling aan bedrijven die getroffen worden.

(Zorg)instellingen

Instellingen zullen terugvallen op de informatie vanuit de GGD’s, RIVM en veiligheidsregio’s. Daar waar cliënten of patiënten verdacht of besmet zijn, dienen strikte isolatierichtlijnen te worden gevolgd. Deze staan weergegeven op de website van onder andere het RIVM. Zorgpersoneel is aangegeven dat indien zij verkoudheidsklachten en koorts hebben, zij thuis dienen te blijven. Verder is reizen naar het buitenland voor zorgpersoneel niet toegestaan. Instellingen en bedrijven die behoren tot de essentiële infrastructuur van Nederland hebben vergelijkbare richtlijnen vanuit de overheid gekregen. De regie over de verdeling van patiënten en middelen ligt momenteel bij het Landelijk netwerk Acute Zorg (LNAZ) in samenwerking met de Regionale Overleggen Acute Zorg (ROAZ).

Evenementen

Momenteel worden alle evenementen waar 100 mensen of meer op af zouden komen verboden. 

Wat zijn de verwachtingen voor de langere termijn?

Meest voor de hand liggend is een scenario waarbij de piek van de Pandemie afvlakt. Deze strategie werkt vooralsnog en geeft ook de ruimte voor versoepeling van de maatregelen. Dit scenario is voorlopig het zich ontrollende scenario.

Worst case scenario is dat de piek toch de medische capaciteit in Nederland ver overvraagd. In dit scenario is een totale lock down van de samenleving niet ondenkbeeldig. De overheid zal in dit geval verstrekkende maatregelen nemen om de volksgezondheid zo veel mogelijk te waarborgen. Openbare orde problemen zijn in dit scenario een reëel probleem. Vooralsnog ziet het er niet naar uit dat dit scenario zich gaat ontvouwen.

Best case scenario is dat dit nieuwe virus zich gedraagt vergelijkbaar aan de seizoen-griep en uit gaat doven naarmate de temperaturen stijgen.

Geopolitieke gevolgen

Momenteel verplaats de pandemie zich naar Latijns Amerika. Hoewel daarbij aangetekend moet worden dat ook de Verenigde Staten nog steeds worstelen met deze uitbraak. Met name het armere deel van de bevolking blijkt getroffen.. Dit zijn met name donkere mensen alsmede indianen. Dit maakt de segregatie in de Verenigde Staten opnieuw pijnlijk duidelijk. Een incident waarbij een donkere man door handelen van een blanke agent  in Minneapolis is overleden was de lont in het kruitvat. Hoewel dit incident los lijkt te staan van de situatie rondom Covid 19 moet men zich realiseren dat het met name de armere bevolking is die nu massaal werkeloos is geworden door deze pandemie. Het beperkte sociale vangnet in de Verenigde Staten maakt dat deze groep nu letterlijk de strijd aangaat om te overleven.

De Amerikaanse president heeft alle banden met de WHO verbroken. Mede vanwege de in zijn ogen slechte aanpak van de pandemie. Hierdoor is de WHO veel meer afhankelijk van China en Rusland voor financiering. Landen waar de WHO zichtbaar actief is, met name in Afrika, zullen hierdoor hun relatie met de Verenigde Staten heroverwegen en die met China en Rusland mogelijk intensiveren. Dit kan leiden tot tekorten in grondstoffen in de Verenigde Staten waardoor de crisis zich daar kan verdiepen.

In Europa is de tendens zichtbaar dat productie vanuit China en India weer teruggehaald wordt naar het eigen land. Dit is ook aan de orde op het vlak van medicijnproductie. Een effect hiervan is te zien in Oss waar Organon weer is losgekomen van het moederbedrijf, MSD uit Amerika en dus weer op eigen beken staat.

Advies nodig?

Indien u advies nodig heeft inzake het Coronavirus en de gevolgen voor uw organisatie, dan staan wij u graag te woord. U kunt bellen met 0341 – 700 283.

.

Belangrijke links: