Ziekenhuis Franciscus: ‘Wij blijven trainen, ook tijdens corona’

Terwijl de coronacrisis nog niet voorbij is, wordt er in het Franciscus Gasthuis & Vlietland in Rotterdam begin december een hele andere crisis geoefend. “Het is belangrijk om te blijven trainen”, zegt de crisiscoördinator. “Want we kunnen ook getroffen worden door een andere ramp. Daar moeten we op voorbereid zijn.” DeCrisismanager ging langs voor een reportage.

De oefening begint rustig. De leden van het crisisbeleidsteam (CBT) zitten er klaar voor. De trainer neemt nog even de leerpunten van de vorige oefening met hen door. “Zorg voor rolvastheid”, zegt ze. “En de vorige keer zagen we hoe moeilijk het is om niet in de operatie te springen. Dus: zorg dat je het overzicht houdt op strategisch niveau. Vertrouw op het operationeel crisisteam. Zij zijn verantwoordelijk voor het managen van de crisis intern. En weet dat het voor het CBT ook belangrijk is om te kijken naar de ontwikkelingen extern.”

Vliegtuig neergestort

Dan komen de eerste gegevens binnen. Er is een vliegtuig neergestort met 60 inzittenden. Vier slachtoffers zijn onderweg naar de spoedeisende hulp. “Dit klinkt alsof we het operationeel crisisteam bij elkaar moeten roepen”, zegt de voorzitter van het CBT. De eerste acties verlopen vlekkeloos. Het operationeel crisisteam vraagt om het Ziekenhuis Rampen en Opvangplan (ZiROP) in werking te stellen. Het CBT geeft akkoord en komt voor de eerste keer bij elkaar. De verwantenlijn wordt in werking gesteld. En het publiek krijgt de oproep om niet naar het ziekenhuis te komen. Als zij vragen hebben, kunnen zij de verwantenlijn bellen.

Het CBT vergadert. Via een scherm kijken andere directieleden mee zodat ook zij van de oefening leren

Dan stelt iemand een kritische vraag. “Op basis van welke informatie zijn wij nu opgeschaald? Ik mis een duidelijk beeld van wat er nu aan de hand is.” Het antwoord op die vraag lijkt zo logisch. Er is een vliegtuig neergestort, dus we stellen het ZiROP in werking. “Maar de vraag die zij stelt, is wel belangrijk”, zegt de trainer. “De rampplek staat nu waarschijnlijk vol met ambulances. Komen die straks allemaal naar dit ziekenhuis toe? Of worden die verdeeld over de ziekenhuizen in de regio? En hoeveel slachtoffers kunnen we nog verwachten?” Even is er verwarring. Wie moet ons daarover informeren? Hoe krijgen we dit beeld scherp? Kortom, de crisisoefening is begonnen.

Hard werken

In een andere kamer wordt er hard gewerkt door het operationeel crisisteam. Zij hebben de zaak onder controle, maar ze moeten veel doen om overzicht te houden en snel de juiste acties uit te zetten. In het crisisoverleg passeert alles de revue. De ruimte voor de opvang van de familie is geregeld. Dat is mét beveiliging. Bedrijfshulpverlening heeft om ondersteuning gevraagd. En de spoedeisende hulp heeft de zaak nog onder controle. Zij hebben inmiddels 9 slachtoffers binnen, waarvan er één naar de OK is overgebracht.

En terwijl de druk steeds hoger wordt en mensen snel willen schakelen, zorgt de trainer voor de juiste bijsturing. Zo zegt iemand: ‘Over een kwartier hebben we vijf extra OK’s beschikbaar, over een half uur nog eens drie extra.’ “Koppel daar een tijd aan”, zegt de trainer. “Dus: vijf extra OK’s beschikbaar om 10.45 uur en nog eens 3 extra OK’s beschikbaar om 11.00 uur.”

Ondertussen gaan al die cijfers voor de logger veel te snel. “Geef aan dat het te snel voor je gaat”, zegt de trainer tegen haar. “Want het is belangrijk dat jij het goed kunt noteren.”

Grip houden

Het is druk op de SEH. Deze afdeling wordt nagebootst met legopoppetjes op een plattegrond

En dan heb je nog de geruchten die rondgaan in de media. Het ziekenhuis zou mensen weigeren bij de spoedeisende hulp en dat zou tot woede leiden. Het operationeel crisisteam besluit om bij de SEH te informeren of de toeloop inderdaad te groot is. “We kunnen mensen van de spoedeisende hulp naar de verpleegafdelingen verplaatsen”, zegt iemand. “Vraag even of dat nodig is.”

En hoewel de druk hoog is, weet de voorzitter grip te houden op de vergaderstructuur. Ze vraagt telkens eerst om de beeldvorming, daarna om de oordeelsvorming en tot slot komen de besluiten. “Ik heb een actiepunt dat hier goed bij aansluit, mag ik dat alvast noemen?” vraagt iemand. De voorzitter kijkt even kort de trainer aan. Die schudt ‘nee’. Het is belangrijk om die strakke structuur aan te houden om te voorkomen dat je het overzicht verliest.

Zien waar het wringt

Terwijl de oefening in volle gang is, loopt crisiscoördinator Serge Veldhuizen rond om te kijken hoe het gaat. Voorafgaand aan deze simulatie heeft hij ervoor gezorgd dat de deelnemers goed getraind zijn, zodat zij weten wat er van hen verwacht wordt. “Het is belangrijk om deze simulatie te doen, omdat je daardoor gaat zien waar het nog wringt”, vertelt hij. “We zien nu bijvoorbeeld dat er op bepaalde plekken een tekort is aan secretaresses. En ik hoorde dat een telefoon het niet deed. Het is goed dat dat nu aan het licht komt, zodat we het kunnen verhelpen.”

Serge heeft voor deze simulatie het trainingsbureau Parcival ingehuurd. Een onderdeel van de oefening is een bhv-incident. Dit element wordt verzorgd door BHV.nl. Tijdens de crisis is er namelijk iemand in paniek naar het ziekenhuis toegekomen. Op de parkeerplaats heeft hij twee mensen aangereden. De bhv’ers van het ziekenhuis worden opgeroepen om de slachtoffers te helpen. De trainer van bhv.nl ziet dat de bhv’ers goed zijn opgeleid. Ze brengen eerst het slachtoffer en zichzelf in veiligheid. Vervolgens stellen ze de juiste medische vragen.

Leerpunt

Toch zijn er ook verbeterpunten. Zo blijkt de bhv-tas niet voldoende verband te bevatten. “Dat is echt een leerpunt”, zegt bhv-coördinator Saas Zijlmans. “Je hebt de neiging om te denken dat je in een ziekenhuis altijd voldoende verband hebt. Maar nu was het incident buiten en hadden we onvoldoende voorhanden.”
Ook wordt er na de oefening nog nagepraat over het inzetten van ambulances. “We zijn dan wel een ziekenhuis, toch moeten we de ambulancedienst bellen als we een ambulance nodig hebben om het slachtoffer van de parkeerplaats naar de spoedeisende hulp te brengen”, legt Saas uit. “Dat lijkt omslachtig. Maar de ambulancedienst heeft het overzicht. Misschien wordt de spoedeisende hulp op dit moment overspoeld door slachtoffers van de vliegtuigramp. Dan kan de ambulancedienst besluiten om de slachtoffers van de parkeerplaats naar een ander ziekenhuis te brengen.”

Extra personeel

Nu zijn de slachtoffers te voet naar de SEH gebracht. De SEH staat onder leiding van André die hier alle ballen probeert hoog te houden. “Ik heb toch net om extra personeel gevraagd”, zegt hij door de telefoon. “Maar ik zie en hoor nog weinig. Ik vroeg om 24 mensen. Waarom gaat dit zo langzaam?” Hij heeft de telefoon nog maar net opgelegd en als de extra medewerkers zich melden. Blijkbaar waren ze wel degelijk onderweg. De situatie op de SEH wordt nagespeeld met een plattegrond en legopoppetjes. De medische handelingen en triage hoeven nu niet geoefend te worden. In deze oefening draait het om de logistiek die komt kijken bij een grote slachtofferstroom en de vraag of iedereen zijn rol vast weet te houden.

Het blijft rustig bij de OK’s. De grote toestroom van slachtoffers die geopereerd moeten worden blijft uit

En zo druk als het is op de SEH, zo rustig is het bij de OK’s. De coördinator heeft tien OK’s beschikbaar, waar hij het personeel voor klaar heeft staan. Zeven OK’s zijn nog altijd leeg, omdat de grote toestroom van slachtoffers die geopereerd moeten worden, uitblijft. Toch vindt hij het geen probleem om de OK’s vrij te houden. “Bij zo’n grote ramp kunnen er plotseling veel patiënten tegelijk binnen gebracht worden. Het is goed dat we daar klaar voor zijn. Ik hoop wel dat we over één of twee uur meer duidelijkheid krijgen over het aantal patiënten dat we nog kunnen verwachten. Want we willen graag de reguliere zorg opschalen, als dat weer kan.”

Grotere simulatie

Na de oefening kijkt Serge met tevredenheid terug. “Mijn doel voor dit jaar was om de crisisorganisatie en bhv goed te trainen”, zegt hij. “Daar hebben we vandaag weer een stap in gezet. De volgende stap is dat ik beter wil borgen dat we 24/7 de juiste mensen beschikbaar hebben om een crisis te bezweren. Daar gaan we nu verdere stappen in zetten. En ik hoop dat we volgend jaar een keer een grotere simulatie kunnen doen met mensen die slachtoffers spelen. Nu hebben we daar legopoppetjes voor gebruikt. Met echte mensen lijkt de training nóg beter op de werkelijkheid en kunnen we ons nóg beter voorbereiden.”

Serge voelt zich niet bezwaard om een crisis te trainen, terwijl het ziekenhuis ook nog altijd te maken heeft met de coronacrisis. “‘Ik vind dat we altijd voorbereid moeten zijn, want ook in tijden van corona kunnen we getroffen worden door een andere crisis of calamiteit. Dat mogen we niet uit het oog verliezen. Dus ik heb binnen mijn organisatie uitgelegd waarom het belangrijk is om dit te trainen. En ik ben blij dat mensen tijd vrij hebben gemaakt om aan deze oefening mee te doen. Zo zijn we er klaar voor als we – bovenop corona – nog getroffen worden door een andere ramp.”

Bron: DeCrisismanager